KADRA zorganizowała warsztat lokalny w dniu 23.09.2025 r. w Bystrej w podregionie bielskim województwa śląskiego, podczas którego dyskutowano o sprawiedliwej transformacji dla pracowników i w regionach węglowych. Nasze spotkanie warsztatowe było częścią działań w projekcie Regionalne Obserwatorium Procesu Transformacji ROPT 2.0, który jest dofinansowany przez Unię Europejską z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Tomasz Szpyrka – członek Zarządu Głównego PZZ KADRA i Przewodniczący ZZ „KADRA” PG Silesia otwierając spotkanie w Bystej powitał uczestników z związków zawodowych, a także przedstawicieli samorządu lokalnego – dr Mariana Błachuta – Burmistrza miasta Czechowice Dziedzice, a także dr Grzegorza Bobonia – Wójta Gminy Bestwina.

Otwierając spotkanie Przewodniczący Tomasz Szpyrka zwrócił uwagę na liczne zwroty historyczne w górnictwie węgla podregionu bielskiego, gdzie organizacje związkowe takie jak KADRA odegrały znaczącą rolę, a wiele zmian nie byłoby możliwe bez zaangażowania pracowników, ich pracy, ale też wsparcia przedstawicieli lokalnych gmin górniczych.

Przewodniczący Tomasz Szpyrka podkreślił, jak ważne dla pracowników firm górniczych Podbeskidzia jest obecne wsparcie, w obliczu licznych trudności z jakimi zmaga się np. PG Silesia. Dostępne środki na transformację firm i regionów górniczych obecnie są zbyt małe, aby sprostać nowym wyzwaniom. Z pewnością będziemy musieli samodzielnie znaleźć rozwiązania i lokalnie poradzić sobie z nową sytuacją, ale jest to trudne w obecnych warunkach. W podregionie bielskim mamy zatrudnionych bezpośrednio i pośrednio ponad tysiąc pracowników górnictwa węgla kamiennego, i jeśli te miejsca pracy zostaną utracone, to oczywiście będą znaczące konsekwencje dla regionu. Nie możemy czekać na rządzących i samodzielnie musimy wrócić do naszych doświadczeń z 2003 roku i wypracować zdolności do znajdowania rozwiązań zarówno krótkoterminowych odnoszących się do sytuacji geopolitycznej Polski i Europy, jak również długofalowe. Tomasz Szpyrka zwrócił uwagę, że otoczenie geopolityczne i ekonomiczne uległo całkowitej zmianie i potrzeba się do tego dostosować. Z uwagi, że pracownicy PG Silesia do tej pory nie zdołali się przebić do rządzących, to przedsiębiorstwo podjęło się inicjatywy rozwoju współpracy z firmami zbrojeniowymi, docelowo ta współpraca ma zakończyć się otwarciem nowych linii produkcyjnych służących wzmocnieniu ochrony bezpieczeństwa mieszkańców i kraju. Poszerzenie oferty firmy jest jednym z rozwiązań jakie są lokalnie dyskutowane, jest ono pożądane, ale z pewnością nie jest to wciąż zakończony proces, wymaga dalszych zabiegów, natomiast patrząc na sytuację górnictwa warto przemyśleć jak rozwinąć nowe gałęzie produkcji przemysłowej w podregionie bielskim. W tym celu rozmawiamy, także tak jak dzisiaj pomiędzy przedstawicielami związków zawodowych, pracodawcy z przedstawicielami samorządów i nauki regionu – Państwa pomoc ma znaczenie.

Krzysztof Stanisławski – Wiceprzewodniczący PZZ „KADRA” przedstawił założenia i proces negocjacji umowy społecznej, a także wyjaśnił o jaką pomoc zabiegały związki zawodowe w imieniu pracowników górnictwa, a także dlaczego została podpisana umowa społeczna dotycząca transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego. W transformacji najważniejszy jest człowiek, i nie ważne w jakiej Spółce pracuje, prywatnej czy państwowej. Ważna są historia wielu ludzi pracujących w regionie, kultura górnicza, ciężka praca w warunkach zagrożenia życia oraz obrona pracowników całego sektora górniczego. W wielu trudnych sprawach rozmawiamy ze sobą, organizujemy pracowników, i w tej chwili pracownicy PG Silesia wydaje się, że są w najgorszej sytuacji w Polsce. Ustawa jaką obecnie się proceduje zawiera mechanizmy dla kopalń likwidowanych ze dla wsparciem osłonowym pracowników, każde z tych procesów oznaczać będzie odejścia pracowników do pierwszego terminu kiedy bez znaczących kosztów społecznych jest on możliwy.

Grzegorz Trefon w imieniu PZZ  „KADRA” przedstawił założenia projektu i dobre praktyki sprawiedliwej transformacji z działalności związków zawodowych, a także długoletnie prace służące przygotowaniu koncepcji sprawiedliwej transformacji w Polsce i Europie, podejmowane kampanie związków zawodowych na rzecz sprawiedliwej transformacji dla pracowników.

Pan Andrzej Donocik zaprezentował informacje dotyczące historii i rozwoju sektora górnictwa w podregionie bielskim w prezentacji, a także odniósł się do lokalnych aspektów transformacji w podregionie bielskim województwa śląskiego, zaprezentował na przykładzie działań i zmian w PG Silesia przykłady jako radzono sobie na miejscu w okresie likwidacji kopalń, dokonując zmian jakie wpływ miały na rynek pracy i sytuację zatrudnionych pracowników.

Pan dyrektor Zbigniew Ciepliński zaprezentował jakie wyzwanie transformacyjne i doświadczenia posiada PG Silesia, pokazując m.in. działania zakładu górniczego ograniczające wpływ na środowisko. Omówione zostały m.in. inwestycje jakie podjęte zostały przez Spółkę.

W dyskusji z wypowiedzi Pani Katarzyny Zabrockiej, i Przewodniczącego ZZ KADRA PG Silesia Tomasza Szpyrki zauważono, że nie mamy dużych obaw o starszych pracowników górnictwa z Podbeskidzia, którzy niedługo nabędą emerytalne uprawnienia. Nasze troski skupiają się i najwięcej problemów mamy z młodymi pracownikami, gdzie blokada przyjęć w innych kopalniach powoduje, że brakuje możliwości przesunięcia tych pracowników do innych zakładów górniczych. Dlatego poszukujemy nowych rozwiązań na najbliższą przyszłość.

Burmistrz Marian Błachut zauważył, że samorządy lokalne są włączone w monitorowanie wydatkowania środków unijnych, a także w definiowanie kierunków strategii rozwoju regionalnego. Samorządy reprezentowane przez Śląski Związek Gmin i Powiatów zabiegają o pomoc dla regionów węglowych, jednakże ramy pomocy wykuwane są na poziomie europejskim, na który samorządy dużego wpływu nie mają. Z tego powodu Samodzielna kreacja polityki regionalnej nie jest możliwa bez poziomu krajowego i europejskiego.

dr Ryszard Marszowski zaprezentował wyniki ostatnich badań realizowanych przez Główny Instytut Górnictwa – Państwowy Instytut Badawczy wspierających zarządzanie procesami transformacji w podregionie bielskim, omówił zebrane opinie mieszkańców z różnych środowisk o sytuacji regionu, jak również inne działania podejmowane przez GIG-PIB.

Pani Anna Dudek – Kierownik w Referacie Transformacji Regionu w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego przedstawiła prezentację z przykładami projektów finansowanych z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji oraz opisała założenia Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji. W czasie wystąpienia zostały zaprezentowane bieżące dane dotyczące wykorzystania środków unijnych w województwie śląskim. Anna Dudek zauważyła w czasie dyskusji, że doświadczenie jakie ma za sobą PG Silesia, siła kompetencji inżynierskich to dobry prognostyk dla rozwoju sektora zielonej gospodarki i sektora obrony w nadchodzących latach. Jeżeli trzeba będzie wspierać programy przekwalifikowania pracowników w ciągu najbliższych lat, to po przedstawieniu dobrych projektów będzie możliwość pozyskania dofinansowania w regionie, który ma ofertę dla takich inicjatyw z Funduszy Europejskich.

Biorąc pod uwagę całość debaty między uczestnikami spotkania, to z tej perspektywy można powiedzieć o rosnącym znaczeniu dla przebiegu transformacji jaki mają postrzeganie transformacji przez pracowników, a z drugiej strony odporność polskich firm górniczych na zmiany. Znaczenie ma planowanie z wyprzedzeniem na zachodzące zmiany w taki sposób aby podnoszone były zdolności lokalne do przetrwania zmian i przyszłych kryzysów oraz zapewniania pracownikom właściwej ochrony. Największe potrzeby wskazywane przez uczestników dotyczą środków finansowanych pozwalających na zmianę i poprawę kondycji gospodarczo – społecznej regionu, jaki traci wiele ze swoich tradycyjnych specjalizacji, np. w górnictwie węgla.

Grzegorz Trefon

Galeria zdjęć: