Komisja Europejskia przyjęła w dniu 18 maja 2022 r. ostateczną wersję swojego planu ?REPowerEU?, którego celem jest całkowite odejście od rosyjskich paliw do 2027 roku. W związku z tym pakietem zapowiedziano działania w Unii Europejskiej mające na celu zwiększenie oszczędności energii.

Pakiet REPowerEU Komisji Europejskiej składa się z następujących dokumentów:

• Komunikat o REPower EU
• Załączniki do komunikatu REPowerEU
• Dokument roboczy służb KE wskazujący na potrzeby inwestycyjne, wodór i plany dotyczący biometanu
• Komunikat w sprawie oszczędzania energii w UE
• Komunikat w sprawie zewnętrznych zobowiązań energetycznych UE
• Strategia UE w sprawie energii słonecznej
• Wniosek o zmiany w dyrektywach w zakresie promowania OZE, w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, sprawie efektywności energetycznej
• Zalecenie KE sprawie przyspieszenia procedur wydawania zezwoleń na projekty dotyczące energii odnawialnej oraz ułatwienia zawierania umów zakupu energii elektrycznej
• Wytyczne dotyczące procedur wydawania pozwoleń i umów zakupu energii
• Rozporządzenie ustanawiające instrument naprawy i zwiększenia odporności
• Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie rozdziałów REPowerEU w planach naprawy i zwiększania odporności
• Wytyczne dotyczące planów naprawy i zwiększania odporności w kontekście REPowerEU

W związku z powyżej wymienionym  propozycjami:

• Komisja zaproponowała wzmocnienie długoterminowych środków w zakresie efektywności energetycznej, w tym zwiększenie z 9% do 13% wiążącego celu w zakresie efektywności energetycznej w ramach pakietu legislacyjnego ?FIT for 55? dla Europejskiego Zielonego Ładu.
• Komisja opublikowała również komunikat dotyczący oszczędzania energii, w którym szczegółowo opisano krótkoterminowe zmiany dla zachowań, które pozwolą obniżyć popyt na gaz i ropę o 5%, i w tym w celu dla zachęcania państw członkowskich do rozpoczęcia specjalnych kampanii skierowanych do gospodarstw domowych i przemysłu.
• Zachęca się również państwa członkowskie do stosowania środków fiskalnych w celu zachęcenia do oszczędzania energii, takich jak obniżone stawki podatku VAT na energooszczędne systemy grzewcze, izolacje budynków oraz urządzenia i produkty.
• Komisja określiła również środki awaryjne na wypadek poważnych zakłóceń w dostawach i wydała wytyczne dotyczące kryteriów ustalania priorytetów dla klientów oraz mających ułatwić skoordynowany plan redukcji popytu w UE.

Komisja Europejska proponuje również utworzenie wspólnej platformy, ramach której byłoby możliwe tworzenie regionalnych grup zadaniowych w Europie, aby umożliwić dobrowolne wspólne zakupy gazu, LNG i wodoru, optymalizację wykorzystania infrastruktury i koordynację działań. Cały czas trwają przygotowania do przygotowania ?mechanizmu wspólnych zakupów?.

Komisja priorytetowo traktuje się globalne zaangażowanie UE w zieloną i sprawiedliwą transformację energetyczną, zwiększenie oszczędności energii w celu zmniejszenia presji cenowej, pobudzenie rozwoju odnawialnych źródeł energii i wodoru oraz zintensyfikowanie dyplomacji energetycznej.

Komisja Europejska planuje przyspieszenie celów dla rozwoju OZE. Dlatego zaproponowała na 2030 r. zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii z 40% do 45% w ramach pakietu Fit for 55. Komisja przedstawiła również dedykowaną strategię UE w zakresie energii słonecznej, aby podwoić moc inmstalacji fotowoltaicznych do 2025 r. i zainstalować dodatkowe 600 GW do 2030 r. Równolegle proponuje inicjatywę na rzecz zwiększenia ilości instalacji na dachach wraz z stopniowo wprowadzanym obowiązkiem prawnym dla obowiązkowych instalacji paneli fotowoltaicznych na nowych budynkach publicznych i komercyjnych oraz na nowych budynkach mieszkalnych. Komisja chce również podwoić tempo rozwoju stosowania pomp ciepła oraz zwiększyć środki służące rozwojowi energii geotermalnej w zmodernizowanych lokalnych i komunalnych systemach grzewczych.

Komisja wydała zalecenie, aby uznać energię odnawialną za nadrzędny interes publiczny, w celu ułatwienia i przyspieszenia jej rozwoju w UE. Państwa członkowskie stosując skrócone i uproszczone procesy wydawania pozwoleń na obszarach o mniejszym wpływie na środowisko naturalne powinny wspierać przyspieszony rozwój OZE. 

Dodatkowo Komisja Europejska zaproponowała wyznaczenie celu 10 mln ton krajowej produkcji wodoru ze źródeł odnawialnych i 10 mln ton importu do 2030 r., aby zastąpić gaz ziemny, węgiel i ropę w trudnych do dekarbonizacji gałęziach przemysłu i sektorach transportu. Komisja chce upewnić się, że produkcja wodoru ze źródeł odnawialnych będzie prowadzić do dekarbonizacji netto. Aby przyspieszyć projekty wodorowe, na badania przeznaczono dodatkowe środki w wysokości 200 mln euro. Komisja proponuje również plan działania na rzecz biometanu i zachęty finansowe w celu zwiększenia produkcji do 35 mld m3 do 2030 r., w tym poprzez Wspólną Politykę Rolną.

Komunikat UE w sprawie oszczędzania energii zawiera również zalecenia dla miast, regionów i władz krajowych dotyczące zastępowania paliw kopalnych w sektorze transportu.

Komisja oczekuje inwestycji, a także przewidziano nadzwyczajne środki finansowe np. między 28 i 38 miliardów euro na infrastrukturę wodorową; od 6 do 11 miliardów euro na magazynowanie; ok. 37 mld euro na zwiększenie produkcji biogazu w UE i promowanie jego konwersji na biometan do 2030 r.; 10 mld euro do 2030 r. na import wystarczającej ilości LNG i gazu rurociągami od innych dostawców; między 1,5 i 2 mld euro do 2030 r. w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw ropy naftowej do UE; 29 mld euro na dostosowanie sieci elektroenergetycznej do 2030 r.

Komisja Europejska przewiduje zmobilizowanie finansowania dodatkowych inwestycji w UE, ale też z drugiej strony szacuje, że ?REPowerEU? pozwoli UE zaoszczędzić prawie 100 mld euro rocznie na kosztach importu paliw do 2030 r., tj. 80 mld euro za gaz, 12 mld euro za ropę i 1,7 mld euro za węgiel.

Instrumentami dla finansowania instytucje UE zamierzają wykorzystać środki z instrumentu CEF oraz Funduszu Innowacji, a także z RRF, przenosząc do tego instrumentu środki ze Wspólnej Polityki Rolnej i Polityki Spójności. Zaproponowano ukierunkowaną modyfikację rozporządzenia UE ustanawiającego RRF w celu przydzielenia dodatkowych 20 mld euro z aukcji uprawnień do emisji dwutlenku węgla z rezerwy stabilności rynkowej (MSR) dla unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS).

Komisja nie proponuje istotnych zmian w funkcjonowaniu rynku energii elektrycznej Unii Europejskiej. Na podstawie ostatniego sprawozdania Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) i jej kontaktów z zainteresowanymi stronami Komisja uważa, że ???obecna struktura rynku energii elektrycznej zapewnia wydajny, dobrze zintegrowany rynek, umożliwiając Europie czerpanie wszystkich korzyści gospodarczych z jednolitego rynku energii, zapewnienie bezpieczeństwa dostaw i podtrzymanie procesu dekarbonizacji?. Komisja zgadza się z ACER, że są potrzebne działania, tak aby rynek był bardziej zdolny do wspierania opłacalnej dekarbonizacji sektora energii elektrycznej, oferując przystępne ceny i zapobiegając wahaniom cen energii. Komisja mówi również o ?energii elektrycznej jako podstawowym prawie dla wrażliwych konsumentów? i wspomina, że ??konstrukcja rynku energii elektrycznej może obejmować sposoby zapewnienia wszystkim obywatelom dostępu do potrzebnej im energii, w tym zapewnienie, że niektórzy konsumenci mają dostęp do minimalnego poziomu zapotrzebowanie na energię elektryczną w rozsądnej cenie, niezależnie od sytuacji na rynkach energii elektrycznej.

Grzegorz Trefon

Informacje o REPower EU można znaleźć na stronie:

https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/repowereu-affordable-secure-and-sustainable-energy-europe_pl